استراتژی ایران درمواجهه با ترامپ| ملی-مذهبی • شاهد خیبر
- استراتژی ایران درمواجهه با ترامپ| ملی-مذهبی • شاهد خیبر
حسین انبعد از بهار عربی یا بیداری اسلامی، خاورمیانه دچار تحولات شگرف و کاملا غیرقابل پیش بینی شده است. اخیرا در سمیناری بودم که یک تحیلگر عرب اظهار داشت با انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ در ایران، بحران و بی ثباتی درخاورمیانه کلید خورد. او میخواست ایران را مقصر قلمدادکند.لذا توجه حضار عرب را به این واقعیت جلب کردم که بعد از انقلاب اسلامی در ایران، یک رهبرعربی،صدام، به ایران کرد و اعراب هم از اوحمایت کردند. یک رهبرعربی،صدام به کشور یک کشور عربی، کویت، کرد و ایران این را محکوم کرد.چند کشور عربی به لیبی نظامی کردند و آن را متلاشی کردند و ایران ازاین استقبال نکرد. چدکشور عربی به یک کشورعربی،یمن، کردند و ایران این را محکوم کرد. چند کشورعربی موج تروریسم تکفیری به یک کشورهای عربی،سوریه و عراق، صادر کردند و ایران باتروریستها مقابله کرد و از کشورهای عربی سوریه و عراق حمایت کرد. منتهی واقعیت این است که کار از سرزنشهای متقابل گذشته و
.چاره اندیشی واقع بینانه ضرورتی فوری و حیاتی است
جنگ داخلی، تقابلات قومیتی، ظهورتروریسم تکفیری، سه مصیبت بزرگی است که استمرار آن خاورمیانه را به ورطه سقوط خواهد کشید. تفرقه بازیگران اصلی منطقه ای یعنی عربستان و ترکیه و ایران و مصر، رقابت آمریکا و روسیه بعنوان بازیگران بین المللی ،عدم کارآمدی دولتهای عربی-اسلامی نیز سه مشکل عمده پیش روی مدیریت بحرانهای جاری خاورمیانه است.
پرسشی این هست که آیا می توان آزاد سازی حلب را به منزله یک نقطه عطف در تحولات و مناسبات منطقه ای تلقی کرد و خاورمیانه را به دو دوره قبل و پس از آزادسازی حلب تقسیم کرد؟ آیا آزادی حلب نظم نوین درخاورمیانه را رقم خواهد زد؟ از نظر من آزادی حلب بی تردید یک تحول مثبت ومهم است اما درمورد آثار و تبعات آن اغراق شده است. مصیبتهای سوریه بحدی عمیق و گسترده و پیچیده شده که تصورحل آنها در آینده ای نزدیک غیرواقع بینانه است. خاورمیانه هم بگونه ای وارد یک دوران بی نظمی بزرگی وارد شده که اعاده نظم جدید و ثبات و امنیت در آینده ای نزدیک ساده اندیشی است.آمریکا از شش سال پیش استراتژی گرایش به شرق آسیا را آغاز کرده و سعی خواهد کرد مداخلات و هزینه های خود در خاورمیانه و خلیج فارس کاهش دهد. روسیه تلاش میکند که خلاء آمریکا را پرکند. چین بدقت تحولات را زیر نظر داشته و قصد مداخله امنیتی-نظامی ندارد. روسیه ظرفیت لازم برای رهبری خاورمیانه و جایگزینی سلطه آمریکا را ندارد.اتحادیه اروپا بقدری گرفتار مشکلات داخلی است که توان پرکردن خلاء آمریکا رانداشته ضمن اینکه سلطه روسیه برخاورمیانه را نیز تحمل نخواهد کرد. لذا ازدیدگاه من، هیچیک از بازیگران و قدرتهای جهانی به تنهایی ظرفیت مدیریت خاورمیانه راندارند ضمن اینکه قدرت جایگزینی سلطه سنتی آمریکا برخاورمیانه را هم ندارند. لذا فرضیه دو قطبی شدن نظم ی در خاورمیانه؛ آمریکا و روسیه سرنوشتی نامعلوم دارد.
بهرصورت بی نظمی جدید در خاورمیانه مهمترین تهدید فعلی و آینده منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است که استراتژی چند وجهی کارآمدی با عناصر زیر را میطلبد:
۱-همکاری قدرتهای منطقه ای. روابط ایران با ترکیه بگونه ای است که این مهم را امکانپذیر مینماید. اشتراک مواضع فعلی ایران و مصر و زمینه های جدید بهبود روابط تهران-قاهره امیدوارکننده است. اما معضل بزرگ ، تقابلات عربستان و ایران است که لذا باید دراین مورد چاره اندیشی شود.
۲-یک قطبی ( آمریکا یا روسیه) یا دوقطبی شدن خاورمیانه ( آمریکا و روسیه) به نفع ایران و کشورهای منطقه نیست. قدرتهای منطقه ای هم بدون همکاری بازیگران بین المللی قادر به مدیریت بحرانهای جاری نیستند. لذا فرمول جدیدی شامل همکاری جمعی قدرتهای منطقه ای با مجموعه چندقطبی قدرتهای جهانی ( آمریکا، روسیه، اروپا و چین ) را باید دنبال کرد.
۳-تشکیل یک سیستم همکاری جمعی درخلیج فارس شامل ایران و عراق وشش کشور عضوشورای همکاری خلیج فارس دردستورکارباشد.
۴- همکاریهای نه کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی(ایران-ترکیه-پاکستان-آذربایجان-افغانستان-قزاقستان-قرقیزستان-تاجیکستان-ترکمنستان و ازبکستان) از بعد اقتصادی به ابعاد ی-اقتصادی-امنیتی گسترش یابد.
۵-روابط جامع و پایدار با روسیه و چین ازطریق دوجانبه و تقویت حضور ایران در سازمان شانکهای دنبال شود.
۶-روابطی نو شامل همکاریهای ی –اقتصادی-امنیتی با اتحادیه اروپا مدنظرقرارگیرد.
۷- ازتشدید تشنج با آمریکا پرهیز و برای کاهش تشنج بین تهران و واشینگتن برنامه ریزی شود.
۸-گفتگوی سطح بالای علمای شیعه و سنی برای کنترل تقابلات جهان اهل سنت و اهل تشیع سازماندهی شود.
مقاله منتشرشده در مجله دیپلمات
برچسب ها :
درباره این سایت